stamboom
Enkele jaren geleden las ik op een zaterdagmorgen de krant en luisterde met een half oor ook naar de radio. Plots werd mijn aandacht getrokken door de volgende constatering: “De stamboom staat op het punt om te verdwijnen.” U kent zeker de familiestambomen die door een familielid is uitgezocht, met een fijn vertakt netwerk van wortels in de grond met de namen van de voorouders van opa en oma. En vervolgens de vertakkingen in de gezinnen van kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.
Deze stamboom is meestal ook het toonbeeld van vaste huwelijksrelaties. Deze stamboom houdt nu op te bestaan, omdat er rafelranden in de vertakkingen aan de orde van de dag zijn. Het is geen uitzondering meer als kinderen opgroeien in meerdere gezinsverbanden. Bij een eerste communie in Vlodrop liet een communicantje 8 plaatsen reserveren voor haar opa’s en oma’s. Huwelijk en gezin zijn dus in beweging. Maar het is een vraagstuk van alle tijden, want ook Jezus krijgt door de farizeeën al de vraag voorgelegd: "Mag een man zijn vrouw verstoten?" Blijkbaar was de huwelijkstrouw ook in Jezus’ dagen al een heet hangijzer. Jezus verwijst in zijn antwoord naar Gods bedoeling met de mens: "In het begin, bij de schepping, heeft God hen als man en vrouw gemaakt... Wat God verbonden heeft, mag een mens niet scheiden." Anders gezegd: "Ga na wat Gods bedoeling met de mens is."
Gods liefde
In deze religieuze waarden en normen klinkt niet alleen Gods wil en Gods bedoeling met de mens door, maar ook de diepe overtuiging van generaties gehuwden zelf van alle tijden en werelddelen, die uit ervaring mogen zeggen, dat je tenslotte toch het gelukkigst wordt, als je samen oud kunt worden. Maar dat veronderstelt naast de liefde ook de wil tot trouw. Wie gelukkig is, hoopt bovendien, dat het altijd zo mag blijven. In de trouwe liefde van man en vrouw openbaart God zichzelf, zo leert ons het scheppingsverhaal. Als wij geloven dat God liefde is, dan wordt dit voor ons zichtbaar bij man en vrouw. Man en vrouw verlangen naar liefde en geluk en de meeste mensen vinden hun geluk in hun huwelijk.
dubbele moraal
In het evangelie kiest Jezus voor de zwakste partij. Hij kiest voor de vrouw en het kind. Jezus wijst daarmee de onrechtvaardige dubbele moraal af, die in het jodendom in zwang was. De vrouw moest trouw zijn aan haar man, maar een man kon zich van zijn vrouw ontdoen door haar een scheidingsbrief te geven en haar met de kinderen weg te sturen. Verstoten zijn, sociale uitsluiting en bittere armoede waren daarna het lot voor de verstoten moeder met kinderen. Niemand die voor hen zorgde. Jezus protesteert tegen dit onrecht en wijst de man erop, dat dit niet volgens Gods bedoelingen is, zoals het scheppingsverhaal ons dit uitlegt.
vechtscheiding
In onze hedendaagse situatie zou Jezus erop gewezen hebben, dat niemand zich op een wijze mag gedragen die ten koste gaat van de ander. In onze dagen zou Jezus ook gewezen hebben op de kinderen als de zwakste partij in een huwelijksconflict. Kinderen voelen haarfijn aan, als er spanning heerst in de verhouding tussen de ouders en zij lijden daaronder. Een kind heeft geen ander verlangen, dan dat het goed mag gaan tussen papa en mama. In een spanningsvolle situatie voelen kinderen zich tussen twee vuren staan. Bovendien worden de ruzies van scheidende ouders niet zelden uitgevochten over de ruggen van de kinderen. Kinderen heen en weer geslingerd van de één naar de ander en tot pionnen gemaakt in het gevecht. Zelfs grootouders worden het slachtoffers. Hoeveel grootouders mogen hun kleinkinderen niet meer ontmoeten? Hoeveel kinderen mogen hun grootouders niet meer zien, terwijl die oma en opa toch altijd zo lief waren. En opeens mogen zij er niet meer komen. Kinderen begrijpen er niets van. Niet voor niets gaan in het evangelie Jezus' woorden van de huwelijkstrouw over in de verwoording van Jezus' liefde voor het kind. Immers het kind veronderstelt de huwelijkstrouw. Een professor in Maastricht zei enkele jaren geleden, dat ouders eigenlijk de morele plicht hebben om vanwege het kind hun huwelijk in stand te houden. Helaas: beter gezegd dan gedaan.
teleurstelling
Daarnaast heeft de mensheid ook een andere ervaring opgedaan: de naar lange duur strevende liefde, die heftig gezochte trouw kan schipbreuk lijden. Vaak gaat het fout tussen man en vrouw.
Nu hoor je wel eens zeggen dat echtparen tegenwoordig sneller uit elkaar gaan dan vroeger. Dat zal wel zo zijn. Schaamtegevoel, sociale druk, economische afhankelijkheid hielden man en vrouw vroeger eerder tegen om tot scheiding over te gaan. Maar soms is er geen andere uitweg. Een samenzijn waar de liefde vervangen is door de liefdeloosheid, leidt tot een wurgende eenzaamheid. Daar waar de liefdeloosheid ook nog met geweld gepaard gaat, wordt ten einde raad de weg van de scheiding gekozen.
barmhartigheid
Jezus laat weten waar hij voor staat. Hij zegt het onomwonden. Hij legt de lat hoog, de lat van de trouwe liefde in goede en kwade dagen, in armoede en rijkdom, in ziekte en gezondheid tot in de dood. Tegelijkertijd echter is Hij er ook om met zijn genade en barmhartigheid mensen te hulp te komen. Hij roept ons op om voorzichtig te zijn in ons oordeel, want Hij zegt ook: “Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt.” En tot degenen die toch oordelen zegt Hij: 'Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.'
Dr. Hub Schnackers, em.