RAMADAN-VASTENTIJD

Geloofsbeleving 

Carnaval is voorbij. De veertigdaagse vastentijd is begonnen. Voor velen van ons is het vasten helaas iets van vroeger. Jeugd heeft uitleg nodig. Maar alle grote godsdiensten kennen het godsdienstig gebruik om te vasten. Het is een soort lichamelijk voelen van je geloofsbeleving. We beleven ons geloof door met de mond woorden te spreken en te bidden. Geloof hoort bij ons hart, want er hoort ook emotie bij. Maar wil geloof oprecht zijn, dan moeten we het ook voelen met ons lichaam.  

Regelmatig valt het woord 'ramadan' te lezen of te horen, de vastenmaand van de moslims. Toevallig vallen dit jaar onze christelijke vastentijd en de islamitische ramadan grotendeels met elkaar samen. Ofschoon we meestal als vreemden naast elkaar leven, zijn er toch punten, waarop wij iets van deze geloofsgroep van moslims kunnen leren, die eveneens Abraham als haar stamvader in het geloof erkent.    

moslims

In 'de Koran', het heilige boek van de moslims, staat te lezen, dat er gedurende de maand 'ramadan' van zonsopgang tot zonson­dergang gevast moet worden en dat de gelovigen zich dan van voedsel en genotmiddelen moeten onthouden. Dat klinkt niet leuk. In de zomermaanden al zeker niet. Toch wordt door de moslims de ramadan als een mooie periode ervaren. Gedurende de ramadan staat eigenlijk de hele dag in het teken van het geloof. Islamieten worden zich bewust van de opdracht om goede moslims te zijn. Maar ook is er dan meer aandacht voor het familieverband, waarmee men het geloof deelt en samen met wie men ook het vasten beleeft. Ook is er een oproep om te oefenen in dank­baarheid, geduld en bescheidenheid. De ramadan sterkt de wil om het egoïsme en de slechte gewoonten te overwin­nen. Zo leidt de ramadan tot een groei in de ge­loofsbe­le­ving.

waarom wij niet?

Wie deze vruchten van het islamitische vasten beziet, kan daar enkel jaloers om zijn. Het geloof wordt gerevitaliseerd en verder worden zeer goede menselijke eigenschappen erdoor versterkt. Vasten dient dus ergens toe. Maar christenen hebben toch ook hun 40-daagse vas­tentijd van aswoensdag tot Pasen. Waarom wordt er dan bij ons zo weinig aandacht aan be­steed? Wie vast er nog? 

Het zijn intussen bejaarde mensen geworden die onze katholieke vastenpraktijk nog bewust hebben beoefend. Maar dit vastengebruik heeft in de tweede helft van de vorige eeuw grote verande­ringen ondergaan. Er werd een opfrisbeurt beoogd. De betekenis van het vasten was immers voor velen zoek geraakt. Daarom die zoektocht om de veruiterlijking van het vasten te doorbre­ken. Men streefde naar een meer bewuste beleving, die dieper wortel­de dan enkel de naleving van vastenwetten en -voorschriften. Door het opheffen van de opgelegde verplichting hoopte men op een vernieuwde en bewuste beleving van het vastengebruik. Helaas is dat bij de meeste mensen uitgebleven. Niettemin moet de discussie levend blijven, hoe onze vastentijd zinvol kan worden ingevuld, want vasten is niet zonder betekenis. Vasten is zinvol. Gelukkig worden er daarom elk jaar ook nieuwe initiatieven genomen om het vasten eigentijds vorm te geven.   

denkproces

Dit nadenken over het vasten is voor moslims onmogelijk. Volgens de koran heeft God precies aan Mohammed laten weten, hoe en wanneer de gelovigen moeten vasten. Geen discussie mogelijk dus. Vasten is een vast omschreven onderdeel van de islami­tische geloofsbele­ving. Naast het vasten wordt verwacht van de moslim het zich eigen maken van de geloofsbelijdenis en toeleg op het gebed, de armenbelasting en, als het kan,  de bedevaart naar Mekka. 

Voor ons als christenen staat nergens zwart op wit in het evan­gelie, hoe wij precies moeten vasten. Wij weten wel, dat Jezus zelf heeft gevast. Maar ook weten wij, dat Jezus er kanttekeningen bij plaatste. Daarmee wilde hij het vasten geenszins relative­ren, maar Hij wilde ons wel brengen tot een juiste beleving van dit zinvolle gebruik. Daarom zijn christenen ertoe geroepen om steeds te blijven zoeken naar een eigen­tijdse of persoonlijke invulling van de vastentijd. Het vraagt van ons om onszelf eens kritisch in de ogen te zien en streng te zijn tegen onszelf. We worden uitgedaagd om onze zwakke plekken te erkennen zoals onze verslavingen, waarvan we graag willen loskomen.  Ieder mens kent zijn egoïstisch gedrag dat anderen stoort. Uitdrukkelijk vraagt de vastentijd om niet het geld te verafgoden en niet het eigen voordeel voorop te stellen. Daarmee kunnen wij juist en vooral oog hebben voor de naaste. De vastenactie lijkt zo'n weg te zijn.  

prik

Bij dat zoeken naar een goede vorm om te vasten is het een goede maatstaf, dat het goede voornemen in je vel prikt. Je moet het op een of andere manier voelen. Vasten is nooit de gemakkelijkste weg. Het moet je op een of andere manier moeite kosten. Vasten schaaft aan je scherpe kanten en hoekigheden die iedere mens nu eenmaal heeft. Uiteindelijk word je er een beter mens van, minder hinderlijk voor je medemens, solidair met je naaste en daarom meer gewaardeerd en integer.

Geld schenken aan de vasten­actie is natuurlijk een goede zaak, maar zo'n gebaar kan even verui­ter­lijkt zijn als een soort afkoopsom, waarmee het geweten gesust wordt. 

Als gelovigen bele­ven wij de vasten als de voorberei­ding op Pasen samen met Jezus die het kruis draagt. Als wij die prik niet voelen, is onze vasten­invulling niet juist. De verbinding met de lijden­de Heer kan ons daarbij helpen. 

De vruchten van het vasten kunnen ook voor ons zijn: dankbaarheid en geduld, overwinning van je verslavingen en egoïsme, groei en verdieping van je geloofs­beleving en groei in persoonlijkheid. Ik wens u een gezegende vastentijd toe.

Dr. Hub Schnackers, em.