DODENHERDENKING

zinvol

Elk jaar vindt in de avonduren van 4 mei de dodenherdenking plaats. Ofschoon we inmiddels 80 jaar bevrijd zijn en er nauwelijks nog mensen zijn die heel bewust deze bevrijding hebben meegemaakt, is deze avond een kostbare avond, omdat deze avond ons dwingt om na te enken over het vraagstuk van oorlog en vrede. Want we moeten onder ogen zien, dat mensen niet leren van de geschiedenis. “Nooit meer oorlog,” werd  80 jaar geleden geroepen. Maar de mensheid is gewoon doorgegaan met oorlog voeren. De herdenking van onze doden stelt ons voor de vraag: “Mens wie ben je, dat je steeds meent met geweld en vernietiging naar de macht te moeten grijpen? Mens, wie ben je, dat je nooit één dag wereldwijd in ware vrede met elkaar kunt omgaan? Dat je nooit één dag zonder conflicten kunt leven in eigen land en vaak zelfs niet in de eigen familie? Waarom dat terugvallen in het geweld, terwijl er toch de lessen van de geschiedenis zijn?

Christelijke opdracht

We zouden er moedeloos van kunnen worden. Toch blijven we de opdracht tot vrede hebben, die verbonden is met ons christen-zijn. Altijd weer opnieuw moeten we oorlog aanklagen en ijveren voor vrede. In Bethlehem zongen de engelen bij de geboorte van het kerstkind: “Vrede op aarde!” Op de avond vóór lijden en dood, tijdens het laatste avondmaal, wenst Jezus zijn vrienden die hem in de steek zullen laten, waarachtige vrede toe: “Vrede laat ik nu na. Niet zoals de wereld die geeft, geef ik hem u.” En inderdaad op Paasmorgen wenst de verrezen Heer aan de angstige en laffe apostelen Zijn vrede toe.  

achterdocht

Jezus’ vrede is niet de vrede van deze wereld. De vrede van deze wereld is gewapende vrede. Het is de vrede van de afschrikking. Maar achterdocht kan geen basis voor vrede zijn. Afschrikking leidt alleen tot een wedloop van bewapening met steeds grotere vernietigingskracht. Inmiddels is de Navo-norm opgeschroefd naar 5 % van het nationale inkomen. 

Terwijl er op deze wijze op grote schaal kapitaal vernietigd wordt, is er geen geld voor gezondheidzorg en verbetering van sociale verhoudingen, die vaak ten grondslag liggen aan de tegenstellingen, waaruit gewapende conflicten ontstaan.  

kerk

Daarom hebben diverse pausen tegenover de oorlogen onophoudelijk hun stem voor vrede verheven en opgeroepen tot bezinning en tot eerlijke onderhandelingen. “Oorlog brengt louter vernietiging van mensen, huizen, ziekenhuizen en scholen,” was de voortdurend herhaalde boodschap van de onlangs overleden paus Franciscus. “Oorlog laat de wereld altijd slechter achter. Het is altijd een pijnlijke en tragische nederlaag.” Daarom: “Bouw bruggen, geen muren. Laat geen vicieuze cirkel van haat ontstaan.” Vrede komt niet door afschrikking maar door verzoening. 

Sjalommeke

Op de zondagmorgen van 4 mei keek ik bij toeval naar het programma ‘de Verwondering’ waarin Annemiek Schrijver de joodse Rabbijn Soetendorp ontving. Als baby’tje was deze latere rabbijn in een koffertje-met-luchtgaatjes meegegeven aan onbekenden om het koffertje te bezorgen op het adres van bekenden, waar hij verder als Bobby van de Kemp door het leven zou gaan. Maar van te voren had hij naast de roepnaam Awbraham ook de naam Sjalommeke, kind van vrede, ontvangen. Vandaar dat hij niet anders kan dan overal een boodschap van vrede uit te dragen.

Onlangs was de rabbijn vanuit zijn functie uitgenodigd in Den Haag op een herdenking van een moordpartij o.l.v. een Duitse SS’er. Voor deze herdenking waren ook familieleden van deze SS’er uitgenodigd en ze waren gekomen. Toen na afloop de rabbijn naar deze mensen toeging, zag hij in hun ogen de angst om weer de gruweldaden van hun grootvader verweten te krijgen. Maar de rabbi nam hen in zijn armen en omhelsde hen. Tranen in overvloed. Juist deze barmhartigheid is een nieuw begin. Voor de familie van de SS’er was de pijn van de oorlog toen pas voorbij. 

Dr. Hub Schnackers, em.